ایجاد حس مکان و تعامل با فضای معماری، موضوعی است که یک معمار در اثرش، همیشه به دنبال آن است. و در صورت نبود این ارتباط بین کاربر و معماری، پر بیراه نیست اگر پروژه را شکست خورده و یا ناتمام فرض کنیم. معماری که کالبدیست بر روح، معنا و فعالیت، چگونه می تواند بدون این ها و بدون کاربرش “معماری” نامیده شود. در این مطلب به جای تعریف و پرگویی از چیستی و اهمیت حس مکان و تعامل با فضا، با ایمان به خوانندگانی که آگاه از میزان اهمیت این مقوله هستند، مستقیم به معرفی بازی های محیطی به عنوان راهکاری خلاقانه برای ایجاد حس مکان و تعامل با فضای معماری به خصوص فضاهای مرده و بی فعالیت می پردازیم.
بازی محیطی چیست؟
بازی محیطی Alternate Reality Game یا Environmental Game نوع جدیدی از بازی است که براساس یک محیط واقعی و تعامل با افراد و اتفاقات واقعی طراحی می شود. یک داستان و سناریو به همراه تعدادی معما که فرد را مجاب به رفتن به مکان های مشخص شده در داستان می کند. این بازی باعث می شود درگیری مخاطب با موضوع داستان و فضا به بالاترین حد خود برسد. به همین جهت از پتانسیل بسیار بالایی در انتقال مفهوم به دیگران و ترغیب افراد برای رفتن به مکانی خاص برخوردار است.
این بازی براساس ژانر و سناریو، هر گروه از مخاطبین را می تواند پوشش دهد. با هر موضوع و هدفی و در هر زمانی می تواند طراحی و اجرا شود. همچنین از آنجایی که توامان در فضای واقعی و مجازی رخ می دهد از جذابیت و تاثیرگذاریِ بسیار بالایی برخوردار می باشد.
برای آشنایی کامل با بازی محیطی مقاله زیر را مطالعه کنید:
بازی های محیطیِ ARG چیست؟ (اصول طراحی + مثال‌ها)
بازی محیطی راهکاری مناسب برای ایجاد حس مکان و تعامل با فضای معماری
یک معمار در طراحی هر پروژه ای و در هر مقیاسی، نحوه استفاده کاربر را مدنظر قرار می دهد. در واقع سناریوی حضور فرد و استفاده از آن مکان را در طراحی خود می چیند. علاوه بر این، نحوه استفاده از فضا نه تنها به خود کاربر بلکه به امکانات و فضاهایی که معماری در اختیار کاربر قرار می دهد نیز مرتبط است. اما چه می شود که بعضا معماری ما و جزئیات و ویژگی هایی که اندیشیده ایم و در طراحیمان به کار بسته ایم، دیده نمی شوند و مخاطب با آن ارتباط برقرار نمی کند. و به بیان حرفه ای تر، فضا فاقد حس مکان می شود.
واقعیت اینست که دلایل زیادی وجود دارد و پرداختن به این مساله به طور بنیادین در مقالات علمی و پژوهشی ممکن می باشد. اما ما اینجا هستیم که به دنبال راه حل باشیم. اینکه اگر فضایی با چنین بی مهری ای رو به رو شد چه اقدامی می توانیم انجام دهیم.
خبر خوب اینکه بازی محیطی با توجه به توضیحی که پیشتر نوشتم، راهکاری بسیار خلاقانه و تاثیر گذار است و از چندین نظر می تواند به ایجاد حس مکان و تعامل با فضا منجر شود که به آن خواهیم پرداخت.
تاثیر بازی محیطی در ایجاد حس مکان و تعامل با فضای معماری
1. بازی محیطی و خاطره سازی کاربران با فضا
با بازی افراد به همراه دوستان و نزدیکان خود به فضای مورد نظر می روند، به بخش های مختلف آن توجه می کنند و به دلیلِ ذاتِ بازی که لذت بخش و هیجان انگیز است یک تجربه زیبا و خاطره ای دلچسب و ماندگار برای خود رقم می زنند. خاطره ای که فضای کالبدی اش معماری ِ شماست و در تصاویرِ ثبت شده دیده می شود. به این ترتیب معنا و حسی که در محیط کمرنگ بود برای تک تک افراد خلق می شود. چون خاطره در یاد می ماند و با دوباره رفتن به آن فضا، حس شده و زنده می شود.
2. بازی محیطی و ساخت تصویر ذهنی مثبت از فضا
اگر نسبت به فضایی تصویر ذهنی منفی ای وجود دارد این بازی می تواند کمک شایانی در خلق یک تصویر ذهنی مثبت در مخاطب ایجاد کند. چرا که سناریوی بازی محیطی اغلب مهیج و درگیرکننده است و این توانایی را دارد که در شخصیت دادن به فضا، قوی عمل کند.
طراحی بازی محیطی یکی از ۲۷ راه کسب درامد برای معماران است.
برای آشنایی با راه‌های دیگر کلیک کنید:
کتاب آزادراه معماری (راهنمای درامدزایی دانشجویان و فارغ التحصیلان معماری)
3. طراحی بازی محیطی برای هر نوع مخاطب در فضا
تنوع و انعطاف در طراحی بازی های محیطی باعث می شود که هر نوع مخاطبی که برای فضا مناسب هست، هدف قرار داد و جذب کرد. رده های سنی مختلف و قشرهای مختلف جامعه چرا که حتی نحوه اجرای بازی محیطی نیز می تواند متناسب با فضا و هدف، تغییر کند. به این ترتیب ایجاد حس مکان و تعامل با فضای معماری برای همه مخاطبان ممکن می شود.
4. جلب توجه افراد به ابعاد پنهان معماری
با بازی محیطی می توانیم زیبایی ها، ویوهای خاص، ابعاد پنهان و جزئیاتی که در طراحی به کار بسته ایم به کاربر نشان دهیم. چرا که در طول بازی توجه کاربر به همه جای فضا برای پیدا کردن پاسخ معما جلب می شود و ما می توانیم معماها و ماموریت های بازی را به نحوی بچینیم که کاربر متوجه این خلاقیت ها و طرح اندازی ها بشود.
5. بازی محیطی و آموزش معماری و نحوه استفاده از فضا توسط کاربر
با بازی محیطی می توانیم سواد معماری، سلسله مراتب ورود و حتی نحوه استفاده از فضا را به کمک داستان بازی و ماموریت ها به کاربر آموزش دهیم. کاری که خود ما در بازی محیطی کشکول عملی کردیم و سلسله مراتب ورود و خروج از حمام های سنتی و برخی المان های معماری سنتی را در قالب بازی به بازیکن ها آموزش دادیم. حتی با بازی محیطی می توانیم فضاهای مختلف یک مکان بزرگ و نقشه ی کاربری و حتی نحوه دسترسی به مکان را به کاربر بشناسانیم.
6. معرفی فضاهای معماری کمتر شناخته شده توسط بازی محیطی
بازی محیطی روش مناسب و خلاقانه ای برای آشنا کردن مردم با فضاهای تازه تاسیس شده می باشد. چون قابلیت ایجاد حس مکان و تعامل با فضای معماری را ، توامان دارد.
7. بازی محیطی و ایجاد سرزندگی و تعامل با فضا
زمانی که مردم با یک فضای معماری چه یک موزه و خانه تاریخی و چه یک پاساژ تعامل چندانی ندارند با بازی محیطی می توان، نهایت تعامل و درگیری و ماندگاری در فضا را میسر کرد. کاری که ما نیز با بازی محیطی کشکول در موزه مردم شناسی اردبیل محقق کردیم و بازدید های منفعلانه ی 20 دقیقه ای را به بیش از 45 دقیقه رساندیم.
همچنین طراحی و اجرای بازی محیطی یکی از بهترین راه ها برای ایجاد سرزندگی و تزریق فعالیت به فضاهای مرده و خالی از فعالیت می باشد.
8. بازی محیطی و افزایش تعداد کاربرانِ فضا
چرا که منجربه جذابیت و ارزشی، افزون بر موجودیتِ فعلی مکان می شود.
و کلام آخر:
همانطور که ملاحظه می کنید بازی محیطی، نه فقط در ایجاد حس مکان و تعامل با فضای معماری که در موارد بسیار بیشتری در معماری کاربرد دارد. در واقع بهتر است بگویم که بازی محیطی به سبب خلاقانه و رئال بودنش نه فقط در معماری که وارد حوزه های مختلفی از تبلیغات و مارکتینگ گرفته تا آموزش و فرهنگ سازی شده است. برای اینکه بیشتر با این مقوله و دایره ی تاثیر گذاری اش آشنا شوید پیشنهاد می کنم که حتما مقالات زیر را مطالعه بفرمایید.
امید که بیش از پیش شاهد خلاقیت و ابتکار عمل در مقوله معماری و تعامل خلاق با فضا باشیم.
شما به عنوان یک معمار می‌توانید از راه‌های مختلفی کسب درامد کنید. برای اطلاع از این مسیرها کتاب زیر را با کلیک روی آن، مطالعه کنید:
کتاب آزادراه معماری (بررسی ۲۷ مسیر شغلی جدید ویژه دانشجویان و فارغ التحصیلان معماری)