تجسم بیشترِ ما، فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری، از آینده شغلیمان عضویت در سازمان نظام مهندسی، گرفتن حق امضا، جذبِ شرکت هایِ قدر شدن و تاسیس شرکت مهندسین مشاور هست. و یا تاسیس استودیوی مستقل و کار بر روی پرسنال برندینگ و همچنین انجام کارهای دیگر مثل تری دی مدلینگ و … . اما آیا واقعا این تنها کاری است که ما می توانیم انجام دهیم؟
من بعد از ورود به عرصه کارافرینی و راه اندازی کسب و کار و استارتاپ خود و با مطالعاتی که در این زمینه کردم، متوجه همپوشانی بسیار زیادِ فرایند طراحی با فرایند راه اندازی کسب و کار شدم. ما معماران و طراحان، به سبب یادگیریِ فرایند طراحی و آموزش هایی که هر ترم در کارگاه های طرح و … دیده ایم، برای ورود به این حوزه آماده تر از خیلی افراد دیگر هستیم. چرا که کارافرینی هم مثل طراحی با حل مساله سروکار دارد.
در ادامه دلایل موفقیت فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری در عرصه کارآفرینی و استارتاپی را کاملا توضیح خواهم داد تا شما هم از این میزان همپوشانی شگفتزده شوید و با آگاهی از پتانسیل عظیمی که در خود دارید سریعتر دست به کار شوید. چون یکی از رشته هایی که آمار فزاینده ای در فارغ التحصیلان بیکار دارد، معماری و شهرسازی می باشد.
فهرست مطالب
- کارافرینی و طراحی(Design) هر دو با حلِ مساله سروکار دارند
- شباهت فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری با کارافرینان
- مقایسه فرایند طراحی معماری و طراحی شهری با کارافرینی و راه اندازی استارتاپ
- کارافرینی و راه اندازی یک کسب و کارِ نو و استارتاپی
- فرایند طراحی معماری و طراحی شهری
- استراتژی اقیانوس آبی در کسب و کار و توانایی معماران و طراحان
- ویژگی های مهم معماران و طراحان؛ متناسب با روحیه ی کارافرینی
- داشتن شخصیت مولتی تسک (multitask) یا T شکل
- داشتن تفکر خلاق و شم سناریونویسی در نوشتن سفر مشتری
- دوستی دیرینه معماران و طراحان با نرم افزارها و عصر دیجیتال
- بلندپروازی؛ نقطه ضعفی که در کارافرینی به نقطه قوت تبدیل می شود
- نتیجه گیری
کارافرینی و طراحی(Design) هر دو با حل مساله سروکار دارند
خیلی ساده است؛ طراحی (Design) یعنی حل مساله. و کارافرینی و راه اندازیِ استارتاپ هم دقیقا به همین معناست. کارافرین کسی است که طی فرایندی که اصولا به آن تخریبِ خلاق می گویند، به یک نیاز یا یک مشکل پاسخ می دهد و یا پاسخی که هم اکنون به آن مساله داده شده است را بهبود می بخشد و به این ترتیب با طی فرایندی که کارافرینی نامیده می شود، ارزش خلق می کند.
پس با این تعریف، کارافرینی در هر زمینه ای وجود دارد از صنعت خودرو گرفته تا خودِ معماری. تنها به این شرط که با خلقِ ارزش و یا حل یک مساله همراه باشد. البته این نیز مهم است که بدانیم هر کارآفرینی لزوما استارتاپ نیست و لزوما هم منجربه اشتغالی زایی نمی شود بلکه تفاوت هایی نیز وجود دارد که موضوعش خارج از حوصله ی این بحث است اما به دوستانی که علاقمند به درک بهتر این سه موضوع و تفاوت ها و شباهت هایشان می باشند پیشنهاد می کنم مقاله ای که در این خصوص و به طور مفصل نوشته ام را از لینک مطالعه بفرمایند.
مطالعه مقاله
تفاوت کارآفرینی، اشتغال زایی و استارتاپ (startup) در چیست؟
شباهت فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری با کارافرینان
خب برگردیم سر اصل مطلب؛ یعنی شباهت فرایند طراحی معماری و طراحی شهری با فرایند کارافرینی و راه اندازی یک کسب و کار نوپا. کمی به فرایندی که در هر پروژه ی معماری و یا طراحی شهری طی می کنیم دقت کنید. یک مساله، نیاز و یا یک نارسایی وجود دارد و ما به عنوان طراح و با استفاده از ذهنی که فرایند طراحی را بارها و بارها، چه سرکلاس و چه پروژه های اجرایی تمرین کرده و یاد گرفته است، حل مساله را شروع می کنیم.
مگر غیر از این است که ما هر بار سعی می کنیم پروژه های طراحی و بازآفرینی را به نحوی تعریف کنیم که به همه ی نیازها پاسخ داده و همه ی ابعادِ طراحی را در نظر بگیرد؟! ما تعداد زیادی از فاکتورها، اعم از آسایش اقلیمی تا راه های دسترسی، زیباسازی تا حس مکان، تعامل فیزیکی تا ارتباط بصری و … را لحاظ می کنیم تا طرحمان در نوآورانه و خلاقانه ترین حالت، با بیشترین بازده، مقرون به صرفه ترین هزینه، بیشترین کیفیت و مناسبترین کارکرد برای مخاطب هایمان باشد. همان کاری که یک کارافرین برای مشتری های خود می کند.
پس با این حساب فرایند طراحی با کارافرینی مشابه است و برای اینکه بهتر این شباهت را درک کنیم به مقایسه روند کارافرینی با فرایندی که از ابتدا تا انتهای یک طراحی صورت می گیرد می پردازیم. به این ترتیب مشاهده خواهیم کرد که چقدر سیستم ذهنی در هر دو فرایند به یک شکل رفتار می کند و فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری چقدر مستعدِ موفقیت در عرصه کارآفرینی و استارتاپی هستند. آن ها بدون اینکه خودشان آگاه باشند، بسیاری از مهارت های فکری و عملی برای ورود به این حوزه را، پیش تر کسب کرده اند.
برای آشنایی با معمارانی که در حوزه کارآفرینی و… موفق شده‌اند، روی مقاله زیر کلیک کنید:
معرفی ۱۴ معمار که در کارهایی جز ساخت و ساز موفق شده‌اند (داخل و خارج از ایران)
مقایسه فرایند طراحی معماری و طراحی شهری با کارافرینی و راه اندازی استارتاپ
کارافرینی و راه اندازی یک کسب و کارِ نو و استارتاپی
در کارافرینی و راه اندازی یک کسب و کارِ نو و استارتاپی همه چیز از صورت مساله آغاز می شود. یک نیاز یا یک نارسایی. و بعد شخصِ کارافرین یا ایده پرداز تلاش می کند تمام جنبه های آن مساله را بررسی کند. او باید بیابد که الان و در شرایط کنونی چه پاسخی به این مساله داده شده است؟ مردم چطور با آن مدارا می کنند؟ و چه راه حل های جایگزینی وجود دارد؟
سپس تحقیق می کند که این مساله در شهرها و یا کشورهای دیگر چگونه حل شده است. و بعد از همه ی بررسی ها، به گزینه های روی میز به عنوان آلترناتیو نگاه می کند و بعد از چکش کاری، به پاسخی که مناسبترین برای آن معضل و متناسب با آن موقعیت است دست پیدا می کند. این پاسخ می تواند کاملا جدید و یا مشابه یک نمونه داخلی یا خارجی باشد. در مرحله نهایی نیز کار کلید خورده و وارد فاز اجرایی می شود.
راه‌اندازی استارتاپ یکی از ۲۷ راه کسب درامد برای معماران است.
برای آشنایی با راه‌های دیگر کلیک کنید:
کتاب آزادراه معماری (راهنمای درامدزایی دانشجویان و فارغ التحصیلان معماری)
فرایند طراحی معماری و طراحی شهری
اما اکنون به فرایند طراحی معماری و طراحی شهری می پردازیم که البته تصور می کنم با خواندن پاراگراف قبل خودتان متوجه شباهت ها شده باشید. ما معماران و طراحان شهر نیز، در هر پروژه از بیان مساله و شناخت وضع موجود شروع می کنیم. به کمک تکنیک سوات (swot) که در دنیای کسب وکار هم بسیار معروف است به تحلیل سایت و بررسی ابعاد مختلف عملکردی و زیبایی شناسی و … پروژه می پردازیم و بعد از تحلیل و بررسیِ وضع موجود به مرحله بعد یعنی سرچ نمونه های داخلی و خارجی می رسیم تا هم بیشتر یاد بگیریم و هم به ذهنمان در ایده پردازی و الهام گرفتن کمک کنیم.
بعد از همه این موارد اگر موضوعِ پروژه معماری بود که به فرایند کانسپت و مدل مفهومی و بحث شیرین آلترناتیو ها و بعد طراحی اصلی می رسیم. اما اگر پروژه طراحی شهری و با مقیاس بزرگتر بود به تدوین چارچوب طراحی، شامل راهبرد و سیاست ها و دستورالعمل های طراحی و بعد ارائه الترناتیوها می رسیم. در موضوعات شهرسازی چون تعداد معیارهای مورد بررسی بیشتر می باشند از تکنیک های متنوع تصمیم گیری (decision making) مثل Goal Achievement یا AHP و … استفاده می کنیم تا بهترین الترناتیو را انتخاب کنیم و بعد وارد فاز اجرا شویم.
نتیجه: همانطور که ملاحظه می کنید مسیری که ذهنِ یک طراح طی می کند، بسیار شبیه به آن چیزی است که در ذهن یک کارافرین رخ می دهد. و فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری در عرصه کارآفرینی و استارتاپی به خوبی می توانند ظاهر شوند.
نکته: جالب است بدانید استفاده از ابزارهایی مثل سوات و AHP و … و همچنین تفکر طراحی بسیار بسیار در کارافرینی مورد استفاده قرار می گیرد چون برای کارافرین شدن، فرد باید با رویکرد حل مساله یا همان دیزاین به اطراف خود نگاه کند.
این دیدگاه به قدری مهم و تاثیرگذار است که کتابی با عنوان تفکر طراحی در کسب و کار، توسط نشر آریانا قلم، ناشر تخصصی کارافرینی چاپ شده است. که ما نیز در مقالات آینده خلاصه ای از این کتاب را در وبسایت سیویتاس منتشر خواهیم کرد.
استراتژی اقیانوس آبی در کسب و کار و توانایی معماران و طراحان
همچنین کتاب خوب دیگری که با نام استراتژی اقیانوس آبی توسط نشر آریانا قلم به چاپ رسیده است ما را با مفهوم جدیدی از راه اندازی کسب و کارهای بسیار موفق آشنا می کند که بدون رقیب پیش می روند و به موفقیت و سودِ کلان می رسند. ویژگی اصلی این کسب و کارها قرار گرفتن آن ها در فضای بین چند صنعت یا رشته و تلفیق آن ها با هم می باشد.
رشته معماری و طراحی شهری نیز که به تعبیری، دریایی است به عمق یک وجب، به سبب ماهیت میان رشته ای خود (multidisciplinary) باعث شده است که دانشجویان این فرصت را داشته باشند که علاوه بر مباحث تخصصی، بهره ای هرچند اندک از موضوعات متنوع دیگر نیز برده باشند. از مباحث مهندسی و فنی گرفته تا مباحث زیبایی شناسی، فلسفی، معنایی و جامعه شناسی. امری که منجر شده سرنخ خیلی از موضوعات به دستشان داده شود تا در صورت نیاز و یا علاقه بتوانند آن را پیگیری کنند و کسب وکاری میان رشته ای و بی رقیب راه اندازی کنند.
پی نوشت: دلیل نام گذاری این کتاب به استراتژی اقیانوس آبی، تشبیه فضای کسب وکار به اقیانوس های آبی و سرخ می باشد. فضای کسب وکار در اقیانوس آبی، آرام و بی رقیب و پرسود است اما در اقیانوس سرخ، فضای کسب و کار پر از خونِ ریخته شده در رقابت ها است.
ویژگی های مهم معماران و طراحان؛ متناسب با روحیه ی کارافرینی
داشتن شخصیت مولتی تسک (multitask) یا T شکل
موضوع دیگری که نشان می دهد فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری در عرصه کارآفرینی و استارتاپی می توانند با قدرت عمل کنندداشتن شخصیت مولتی تسک (multitask) یا T شکل می باشد.
وقتی به شکل T دقت کنید متوجه می شوید که از محورِ خود عمیق است اما از سطحِ خود یا سَرَش وسیع ولی کم عمق است. شخصیت های T شکل در یک موضوع سعی می کنند به دانش عمیق برسند و همچنین در چند موضوعِ دیگر که با محور اصلی فصل مشترک دارند، به دانش قابل قبول و نه حرفه ای برسند تا به این ترتیب بتوانند در آن موضوعِ اصلی به استقلال برسند و خودکفا شوند.
در دنیای امروز بُرد با انسان هایی با شخصیت مولتی تسک می باشد. کسی که چند کار بلد است اما در یک کار حرفه ایست. چرا که فرصت های خلقِ ارزش اکثرا از ترکیب چند صنعت یا مهارت و با پر کردن فضای خالیِ بین این صنعت ها شکل می گیرد. پس همواره به مطالعه و افزایش اگاهی و تبدیل شدن به یک T توصیه شده است. به عنوان مثال خیلی خوب است اگر یک معمارِ حرفه ای، دانش قابل قبولی در موضوع گرافیک هم داشته باشد.
دوستان، رشته معماری و البته در مقیاس بزرگتر، رشته طراحی شهری این فرصت را به همه ی ما داده است تا قلاب های زیادی به انتهای چوب ماهی گیری خود وصل کنیم و در اقیانوس آبی، بی نهایت ایده را به کسب و کار تبدیل کنیم. پس از این فرصت استثنایی استفاده کنیم تا اینبار به جای فضای خالی و کور در پلان و فضای ساختمان ها به دنبال فضای خالی بین رشته ها و صنعت ها بگردیم.
داشتن تفکر خلاق و شم سناریونویسی در نوشتن نقشه سفر مشتری
ما در طراحی هایمان همواره سیرکولاسیون و سناریویی که در آن خانه یا بلوک شهری قراره است رخ دهد و نحوه استفاده از آن فضاها را مد نظر قرار می دهیم و بعد طراحی می کنیم. در کسب و کار نیز همینطور است و آنچه که حول آن محصول یا خدمت، قرار است برای مشتری اتفاق بیافتد تحت عنوان سفر مشتری CUSTOMER JOURNEY طراحی می شود. قبلا زندگی فرد را با سناریو در موقعیت های پلان می چیدیم و الان سناریوی استفاده از آن محصول یا خدمت را در درون زندگی اش می نویسیم. باور کنید که نوشتن سناریو برای یک کسب و کار به همان اندازه که برای یک خانه یا یک فضای عمومی شهری نوشته می شود، ساده و شیرین است.
دوستی دیرینه معماران و طراحان با نرم افزارها و عصر دیجیتال
فارغ التحصیلان معماری و شهرسازی به سبب استفاده های مکرر از نرم افزارهای مختلف، اکثرا از دانش نرم افزاری و تکنولوژیکی خوبی برخوردارند و علی الظاهر خیلی با دنیای دیجیتال غریبه نیستند. چرا که واقعا برای کسی که با تری دی مکس مدلینگ می کند یا با Arc GIS کار کرده است، کار با وردپرس دشوار نیست ; )
بلندپروازی؛ نقطه ضعفی که در کارافرینی به نقطه قوت تبدیل می شود
همانطور که گفتم راه اندازی یک استارتاپ و کارافرینی همواره با نواوری و خلاقیت همراه است. و همه ما می دانیم که خلاقیت و نواوری جزء جدایی ناپذیر معماران و طراحان است. و شاید بهتر است بگویم ما خلاقانه فکر کردن و عمل کردن را یاد گرفته ایم.
اما…
بسیار پیش امده که در زمان دانشجویی شنیده ایم طرح شما خیلی بلندپروازانه است و اجرایی نیست. و یا شنیده ایم که ضوابط ومقررات شهرداری و… در دنیای واقعی به شما اجازه ی این طراحی های خاص را نمی دهد.. اما خب معمار است دیگر، او نمی تواند خلاق نباشد و همواره دوست دارد فراتر از حال را ببیند.
و خبر خوب برای فارغ التحصیلان معماری و طراحی شهری اینکه چنین روحیه ای دقیقا مناسب فضای کارافرینی و استارتاپی می باشد…کارافرین یا کسی که یک استارتاپ راه اندازی می کند، کسی است که به غیرممکن ها فکر می کند و به جای نمی شود ها، می گوید همیشه یک راه دیگر وجود دارد.
متدلوژی ها و تکنیک های فراوانی برای خلاقیت در ایده پردازی وجود دارد اعم از طوفان فکری (brain storming) ، اسکمپر (scamper) و… . اما یک چیز ثابت در همه ی آن ها وجود دارد؛ خارج کردن ذهن افراد از چارچوب و قاعده ی فعلی. پاسخ هایی که هم اکنون به مسائل داده شده حاصل فکر و منطق الان است پس باید برای ارائه ی پاسخی دیگر برای خلقی دیگر، متفاوت اندیشید. باید خارج از عادت های ذهنی و اصول و قواعد همیشگی اندیشید. این روش ها کاری می کنند که فرد از زمینه جدا شود و به زوایایِ دیدِ متفاوت برسد.
نتیجه گیری؛
یک طراح و معمار همیشه سعی دارد از ویوهای مختلف مساله را بررسی کند تا طرحی را ارائه دهد که کارکرد و کیفیتش، از دید کاربران مختلف (کودک تا میانسال) تضمین شده باشد. ما موهبتِ خارج از قاعده و دگرگونه اندیشیدن را در وجود خود داریم فقط کافیست با محدودیت ها و منطق های ذهنی، دست و پای خود را نبندیم. از دیگر موهبت هایی که از دامان این رشته ی ارزشمند به ما رسیده است به خوبی استفاده کنیم و به باقیِ کارافرینانِ معمار و نواندیش بپیوندیم و ارزش آفرینی کنیم.
برای پیدا کردن راه خودتان از معماری و محقق کردن ایده‌های خلاقانه‌تان، کتاب زیر را با کلیک روی آن، مطالعه کنید:
کتاب آزادراه معماری (بررسی ۲۷ مسیر شغلی جدید ویژه دانشجویان و فارغ التحصیلان معماری)
در مقالات آینده خواهید خواند:
- فارغ التحصیلان معماریِ با شخصیت T شکل که به رشته های دیگه سوئیچ کرده و موفق شده اند.
- راه های درامدزایی از مهارت های آموخته شده در رشته معماری و طراحی شهری
- تفکر طراحی در کسب و کار
- استراتژی اقیانوس آبی در کسب و کار
- استارتاپ های موفق در رشته معماری و طراحی شهری